وسایل بحرانی بیمارستان، وسایل غیربحرانی، وسایل نیمه بحرانی
تمامی وسایلی كه در طی پروسیجرهای خاص ، برای بیماران استفاده می شوند باید ضدعفونی یا استریل شوند . بنابراین توصیه می شود تمام وسایل، بر اساس نوع استفاده، گروه بندی شده و مراحل مدیریت آن ها شناسایی گردد.
شاخص های فرایند ضدعفونی و استریلیزاسیون
در سال 1968 آقای – ارل اسپالدینگ – با هدف بهینه كردن راهنماهای پردازش ابزار و وسایل، نخستین معیارهای ضدعفونی را ایجاد نمود . اسپالدینگ با توجه به میزان خطر ابتلاء به عفونت در استفاده از این ابزار ، طبقه بندی ذیل را ارائه كرد:
وسایل بحرانی بیمارستان:
ابزاری هستند كه با حفرات یا بافت های استریل بدن، مانند سیستم عروقی در تماس هستند .
این ابزار اگر با هر نوع میكروارگانیسمی آلوده شوند خطر بالای ابتلاء به عفونت را به همراه دارند و این به آن معنا است كه، آن ها باید همیشه به صورت استریل مورد استفاده قرار گیرند. بطور مثال شامل ابزار جراحی، پروپ های قلبی، كاتترها و پروتزها هستند.
وسایل نیمه بحرانی:
ابزار نیمه بحرانی ابزاری هستند كه در تماس با غشاء مخاطی ناحیه تنفسی، تناسلی و مجاری ادراری و پوست آسیب دیده، می باشند. اگرچه غشائ مخاطی معمولا به عفونت های حاصل از اسپور باكتری ها مقاوم است ولی وقتی توسط سایر اشكال میكروبی آلوده شو، می تواند عفونت كند، به این دلیل آن ها باید استریل باشند و یا حداقا ضدعفونی سطح بالا (HLD) برای آنها انجام شود. از جمله وسایل نمیه بحرانی کمک تنفسی، ابزار بیهوشی و آندوسكوپی می باشد.
وسایل غیر بحرانی : ابزار غیربحرانی به تمامی ابزار و وسایلی كه فقط با پوست سالم تماس دارند اشاره دارد .
در این موارد پوست سالم به عنوان سدی در برابر ا كثر میكروارگانیسم ها عمل می كند. در نتیجه به سطح ضدعفونی مورد نیاز، پایین تر می باشد. در كل، فقط تمیز نمودن و خشك كردن كافی می باشد و در بعضی مواقع ضدعفونی سطح متوسط یا سطح پایین نیز لازم می شود. برای مثال می توان به فشارسنج ، رختخواب، انكوباتورها، تشك و مبل و اثاثیه اشاره نمود.
| طبقه بندی ابزارها | مثال | روش | روش اجرایی یا پروسیجر |
|---|---|---|---|
| بحرانی آنهایی که به بافت استریل نفوذ می کنند. شامل سیستم عروقی و حفرات استریل طبیعی بدن | ابزار جراحی و درمانی ، پروتزهای عروقی و اسکلتی و سایر پروتزها کاتترهای آنژیوگرافی و وریدی، کاتترهای ادراری، سرنگ ها، سوزن ها، فوریپس ها، ایمپلنت ها | استریلیزاسیون با اتوکلاو و یا poupinel از استریلیزاسیون با اتیلن اکساید همراه با هوادهی (بخاردهی) استفاده کنید. قبل از زمان خاتمه، از کنترل های بیولوژیکی و شیمیایی طبق استانداردها استفاده کنید. نگهداری تجهیزات را به طور مستمر انجام دهید. | تکنیک استریل: پارچه ها و دستکش ها را استریل کنید. وسایل و اقلام را در بسته های تکی استریل کنید. قبل و بعد از پروسیجر شستشوی دست را انجام دهید. |
| نیمه بحرانی آنهایی که با غشاهای مخاطی و پوست آسیب دیده در تماس هستند. آنها باید عاری از باکتری های رویشی باشند. | وسایل کمک تنفسی، وسایل بیهوشی، آندوسکوپ ها، لاپاروسکوپ ها، برونکوسکوپ ها، لوله های داخل تراشه ای، لوله های ساکشن، آبسلانگ ، ترمومترهای مقعدی | استریل نمودن (اگر ممکن است) یا ضدعفونی سطح بالا | تکنیک ضدعفونی: شستشوی دست قبل و بعد از روش جداسازی مناطق ضدعفونی شده و مناطق آلوده |
| غیر بحرانی آنهایی که فقط با پوست سالم تماس دارند. | گوشی معاینه بازوبند فشارسنج و سایر اشیای مورد استفاده بیمار مانند: عینک، بشقاب، ظروف فلزی، ظروف ادرار (یورینال) و رختخواب | ضدعفونی سطح متوسط و پایین پرسنل در رابطه با استانداردهای تمیز نمودن. ضدعفونی کردن و مستندات آن جهت مطالعه در دسترس است. | ضدعفونی در لحظه استفاده (روزانه) و ضدعفونی نهایی (به هنگام ترخیص بیمار) جداسازی وسایل تمیز و کثیف |
وسایل کمک تنفسی، وسایل بیهوشی، آندوسکوپ ها، لاپاروسکوپ ها، برونکوسکوپ ها، لوله های داخل تراشه ای، لوله های ساکشن، آبسلانگ ، ترمومترهای مقعدی
### **لیست تجهیزات بحرانی بیمارستانی غیرقابل اتوکلاو (Critical Medical Devices That Cannot Be Autoclaved)**
این تجهیزات به دلیل حساسیت به دمای بالا، مواد پلاستیکی یا قطعات الکترونیکی، **نباید با اتوکلاو استریل شوند** و نیاز به روش‌های جایگزین دارند.
—
#### **🔴 ۱. تجهیزات تنفسی و احیاء (Respiratory & Resuscitation)**
– **بگ آمبوبگ (BVM – Bag Valve Mask)**
– **ماسک‌های لارنژیال (LMA – Laryngeal Mask Airway)**
– **لوله‌های تراشه (Endotracheal Tubes)**
– **مدارهای ونتیلاتور (Ventilator Circuits)**
– **نبیولایزرها (Nebulizers)**
#### **🔴 ۲. تجهیزات الکترونیکی و مانیتورینگ (Electronic & Monitoring Devices)**
– **پروب‌های اولتراسوند (Ultrasound Probes)**
– **کابل‌های ECG/EEG**
– **پالس اکسیمترهای قابل استفاده مجدد (Reusable Pulse Oximeters)**
– **فیبرهای نوری اندوسکوپ/برونکوسکوپ**
#### **🔴 ۳. تجهیزات جراحی و کاتترها (Surgical & Catheter Devices)**
– **کاتترهای ادراری (Foley Catheters – سیلیکونی/لاتکس)**
– **استنت‌های عروقی (Vascular Stents)**
– **ابزارهای پوشش‌دار (مثل قیچی‌های الکتروکوتر)**
– **دریل‌های استخوانی با موتور الکتریکی**
#### **🔴 ۴. تجهیزات تزریقاتی و پانسمان (Injection & Dressing)**
– **سرنگ‌های پلاستیکی قابل استفاده مجدد**
– **پانسمان‌های پیشرفته (هیدروژل، آلژینات)**
– **لوله‌های تغذیه (NG/OG Tubes)**
#### **🔴 ۵. سایر تجهیزات بحرانی**
– **عدسی‌های تماسی پزشکی (Ophthalmic Lenses)**
– **ابزارهای حاوی باتری یا سنسور (مانند پمپ انسولین)**
—
### **روش‌های جایگزین استریلیزاسیون برای این تجهیزات**
✅ **اتیلن اکساید (EtO)**: بهترین گزینه برای تجهیزات پلاستیکی و الکترونیکی (زمان استریل: ۲-۶ ساعت + هوادهی ۱۲-۲۴ ساعت).
✅ **پلاسمای گاز هیدروژن پراکسید (H₂O₂ Plasma)**: برای ابزارهای فلزی و پلاستیکی (چرخه سریع ~۱ ساعت).
✅ **اشعه گاما**: برای محصولات یکبارمصرف پیش‌استریل (مانند برخی کاتترها).
✅ **شیمیایی (پراستیک اسید یا گلوتارآلدئید)**: برای ابزارهای قابل غوطه‌وری (حداقل ۱۰ ساعت تماس).
—
### **⚠️ هشدارهای مهم**
– **برچسب دستگاه را بررسی کنید** (عدم وجود علامت **”Autoclavable”**).
– **از روش‌های کم‌دما برای تجهیزات ICU استفاده شود**.
– **تجهیزات آلوده به پریون (مانند ابزار جراحی مغز) نیاز به پروتکل‌های ویژه دارند**.
**منابع:**
– **ANSI/AAMI ST79** (استریلیزاسیون مرکزی)
– **دستورالعمل CDC برای ضدعفونی تجهیزات بحرانی**
– **راهنمای WHO برای استریلیزاسیون**
