پیشگیری از عفونت ادراری وابسته به کاتتر

با توجه به کاربرد وسیع از سوند ادراری در خلال مراقبت های پزشکی و پرستاری، عدم استفاده صحیح آن می تواند منجر به عوارضی شود. این عوارض شامل ناخوشی، افزایش طول بستری و یا افزایش هزینه های بیمارستانی می باشد.

از علائم اولیه ابتلا به عفونت ادراری باکتریوری است که ممکن است با یا بدون علائم بالینی باشد. میزان بروز عفونت ادراری به ازاء هر یک روز ماندگاری سوند 2 درصد افزایش می یابد. عفونت ادراری همراه با سوند، به طور متوسط طول مدت بستری در بیمارستان را 1/1 تا 2/1 روز افزایش داده و با افزایش مرگ بیماران نیز همراه است.

اندیکاسیون های کاتترگذاری ادراری:

محاسبه حجم ادرار در بیماران بدحال
احتباس ادراری یا انسداد در مسیر خروجی مثانه
در بیمارانی که بی اختیاری ادراری دارند، برای کمک به بهبود زخمهای باز ناحیه ساکروم یا پرینه
در بیمارانی که مدت طولانی باید بدون حرکت باشند ( شکستگی لگن و….).
جهت بیماران بسیار بدحال )end stage(.
قبل از عمل جراحی برای پرسیژرهای جراحی، شامل:
بیمارانی که تحت عمل جراحی اورولوژی قبلی و سایر جراحی های مربوط به سیستم ادراری – تناسلی قرار گرفته اند.
در مواردی که زمان جراحی طولانی باشد.
بیمارانی که در طی جراحی حجم زیادی از مایعات یا داروهای مدر دریافت کرده اند.
در مواردی که نیاز به کنترل حجم ادرار بیمار در طی عمل جراحی باشد.

مواردی که نباید کاتترگذاری انجام شود:

جهت جایگزینی مراقبت پرستاری در بیمارانی که بی اختیاری دارند.
برای گرفتن کشت ادرار یا سایر آزمایشات تشخیصی برای بیماری که قادر به انجام آزمایش است.
بعد از عمل جراحی بدون وجود اندیکاسیون برای ماندگاری سوند ادراری.
به صورت روتین برای بیماران قبل از عمل جراحی کتتر ادراری نگذارید.

آماده سازی جهت انجام کاتترگذاری ادراری:

رعایت بهداشت دست ( آب و صابون یا هندراب) بلافاصله قبل و بعد از سوندگذاری یا دستکاری محل و یا کاتتر الزامی است.
اطمینان حاصل شود که فرد آموزش دیده کاتترکذاری را انجام می دهد. افراد غیر مجاز حق کارگذاری کتتر ادراری را در بیمارستان ندارند.

قبل از شروع به کار از وجود تجهیزات لازم ) مانند دستکش استریل، شان، گاز استریل، محلول استریل برای تمیز کردن و ژل ترجیحا یکبار مصرف( مطمئن شوید.
استفاده روتین از لوبریکانت آنتی سپتیک نیاز نیست.
در بیماران خارج از بیمارستان، روش تمیز ( غیر استریل)برای کاتترگذاری متناوب قابل قبول است. در صورتی که نیاز به کاتترگذاری متناوب طولانی باشد، استریلیتی باید رعایت گردد.
جهت پیشگیری از جابجایی و کشیده شدن کاتتر، بعد از سوندگذاری، کاتتر باید روی کشاله ران تثبیت شود.
توصیه می شود از کوچکترین قطر سوند ادراری که مناسب فرد باشد استفاده گردد.
اگر از سوندگذاری متناوب استفاده می شود، جهت پیشگیری از اتساع زیاد مثانه، سوندگذاری باید در فواصل معین انجام شود.
از روش های جایگزین مثل کتترگذاری متناوب در بیماران مبتلا به بی اختیاری ادراری استفاده کنید ) بیماران آسیب نخاعی، مننگوسل، مثانه نوروژنیک(.
هنگام کار گذاری کتتر ادراری از تکنیک آسپتیک استفاده کرده و سیستم درناژ ادراری ) شامل کتتر و کیسه ادرار( را بسته نگهدارید.
به محض رفع اندیکاسیون، کتتر ادراری را خارج کنید ) مخصوصا در مورد خانمها، افراد مسن و افراد دچار نقص سیستم ایمنی(.
به صورت روتین آنتی بیوتیک پروفیلاکسی در بیماران دارای کتتر ادراری تجویز نشود.
شستشوی کتتر ادراری توصیه نمی شود مگر در صورت خونریزی و انسداد مسیر ادراری.

روش های نگهداری و مراقبت از کاتتر ادراری:

اگر هنگام سوندگذاری به هر دلیل تکنیک آسپتیک رعایت نشده باشد و یا کاتتر مسدود شده یا نشتی داشته باشد در این صورت سوند ادراری و کیسه ادراری باید تعویض شود.
تعویض روتین کاتتر توصیه نمی شود. تنها در زمانی که اندیکاسیون بالینی وجود داشته باشد ) مانند عفونت، انسداد یا باز شدن سیستم بسته ،کاتتر باید تعویض گردد.
محل اتصال کاتتر به کیسه ادرار باید محکم شود.
جریان ادرار باید حفظ شده و از انسداد جریان آن جلوگیری شود.
از پیچ خوردگی و خم شدن کاتتر جلوگیری شود.
کیسه ادرار در تمام مدت پایین تر از سطح مثانه باشد و به هیچ عنوان روی زمین قرار نگیرد.
ظرف جمع آوری ادرار برای هر بیمار تمیز شود.
از پاشیدن ادرار جلوگیری شود.
از تماس شیر خروجی کیسه ادرار با سطوح غیراستریل جلوگیری شود.
رعایت احتیاطات استاندارد، شامل استفاده از دستکش و گان در زمان دست کاری کاتتر یا سیستم جمع آوری ادرار ضروری است.
استفاده از کاتترهایی که مواد ضدعفونی کننده آزاد می کنند ضرورتی ندارد.
تمیز کردن روزانه پرینه با مواد آنتی سپتیک برای پیشگیری از عفونت ضرورتی ندارد . رعایت بهداشت پرینه با استفاده از نرمال سالین توصیه می شود.
قرار دادن مواد آنتی سپتیک یا آنتی میکروبیال داخل کیسه ادرار توصیه نمی شود.