دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز
ضدعفونی دستگاه دیالیز یکی از مهم‌ترین مراحل در حفظ سلامت بیماران و تضمین عملکرد بهینه تجهیزات پزشکی است.
با توجه به حساسیت بالای فرآیند دیالیز و خطرات ناشی از آلودگی‌های میکروبی، استفاده از روش‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده مؤثر و ایمن اهمیت ویژه‌ای دارد.
در این مقاله، به بررسی جامع روش‌های ضدعفونی دستگاه دیالیز، با تمرکز بر محلول پروکسان DI، خواهیم پرداخت.
اهمیت ضدعفونی دستگاه دیالیز
دستگاه‌های دیالیز به‌طور مستقیم با خون بیماران در تماس هستند، بنابراین هرگونه آلودگی می‌تواند منجر به انتقال عفونت‌های خطرناک مانند هپاتیت B و C و HIV شود. علاوه بر این، تجمع رسوبات و بیوفیلم‌ها در سیستم‌های داخلی دستگاه می‌تواند عملکرد آن را مختل کرده و عمر مفید تجهیزات را کاهش دهد.
بنابراین، ضدعفونی منظم و مؤثر دستگاه‌های دیالیز نه‌تنها برای سلامت بیماران بلکه برای حفظ کیفیت و دوام تجهیزات ضروری است.
| ضدعفونی کننده ابزار پزشکی |
این دستورالعمل بر اساس توصیه‌های شرکت و استانداردهای CDC و AAMI تنظیم شده است:
پروتکل شستشو و ضدعفونی دستگاه دیالیز آلوده به ویروس‌های هپاتیت و HIV
۱. اقدامات احتیاطی قبل از شروع
– از لباس محافظ (گان، دستکش، ماسک، عینک) استفاده کنید.
– دستگاه را از برق بکشید و تمام اتصالات را بررسی کنید.
۲. شستشوی اولیه (تمیز کردن مکانیکی)
– لوله‌ها، محفظه دیالیز و خطوط خون را با آب گرم (۴۰-۵۰°C) و محلول شوینده آنزیماتیک بشویید.
– از برس‌های مخصوص برای تمیز کردن قسمت‌های داخلی استفاده کنید.
– پس از شستشو، سیستم را با آب RO (آب تصفیه شده) آبکشی کنید.
۳. ضدعفونی شیمیایی (Disinfection)
– از محلول‌های ضدعفونی‌کننده ویروس‌کش (Virucidal) تأییدشده استفاده کنید. دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز
۴. آبکشی نهایی
– پس از ضدعفونی، سیستم را با آب دیونیزه یا آب RO کاملاً آبکشی کنید تا بقایای مواد شیمیایی پاک شود.
۵. خشک‌کردن و تست عملکرد
– اجزای دستگاه را در هوای تمیز خشک کنید.
– قبل از استفاده مجدد، دستگاه را تست نشتی (Leak Test) و تست عملکرد کنید.
۶. دفع پسماندهای آلوده
– دستکش‌ها، لوله‌ها و مواد آلوده را در کیف زباله عفونی (زرد رنگ) دفع کنید.
– سطوح کار را با *الکل ۷۰% یا هیپوکلریت سدیم ضدعفونی کنید.
توصیه‌های مهم
✅ از آب داغ (بالای ۶۰°C) برای شستشو استفاده نکنید، چون ممکن است به دستگاه آسیب بزند.
✅ محلول‌های ضدعفونی باید مطابق دستورالعمل شرکت بیبران انتخاب شوند (مثلاً برای دستگاه‌های *Dialog+ یا *Diascan).
| دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز |
روش‌های مختلف ضدعفونی دستگاه دیالیز
1. ضدعفونی شیمیایی
ضدعفونی شیمیایی یکی از روش‌های رایج در مراکز دیالیز است. مواد مختلفی برای این منظور استفاده می‌شوند که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند:
هیپوکلریت سدیم (سفیدکننده): دارای اثر ضدعفونی‌کننده قوی است اما ممکن است باعث خوردگی تجهیزات شود.
ضدعفونی دارای اسید استیک: بر پایه اسید سیتریک است و خواص پاک‌کنندگی و ضدعفونی‌کنندگی را ترکیب می‌کند.
اسید پراستیک: ترکیبی از اسید پراستیک، پراکسید هیدروژن و اسید استیک است که پس از استفاده هیچ‌گونه باقیمانده سمی بر جای نمی‌گذارد.
فرمالدئید: اگرچه مؤثر است، اما به دلیل خاصیت تحریک‌کنندگی و خطرات زیست‌محیطی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این مواد با تخریب ساختار سلولی میکروارگانیسم‌ها عمل می‌کنند، اما ممکن است در حذف کامل بیوفیلم‌ها با چالش‌هایی مواجه باشند.
| شوینده آنزیماتیک |
2. ضدعفونی حرارتی
در این روش، آب در دمای بالا (معمولاً 85 درجه سانتی‌گراد) به مدت مشخصی در سیستم گردش داده می‌شود. این فرآیند باعث دناتوره شدن پروتئین‌ها و تخریب ساختار سلولی میکروارگانیسم‌ها می‌شود. ترکیب این روش با استفاده از اسید سیتریک گرم شده می‌تواند در حذف بیوفیلم‌ها و اندوتوکسین‌ها مؤثرتر باشد.
معرفی محلول ضدعفونی‌کننده پروکسان DI
پروکسان DI یک محلول ضدعفونی‌کننده و رسوب‌زدا است که برای دستگاه‌های همودیالیز و تجهیزات پزشکی طراحی شده است. این محلول بر پایه پراستیک اسید 3 درصد تهیه شده و دارای ترکیباتی مانند پروکسید هیدروژن، اسید استیک، EDTA، HEDP و آب دیونیزه است. این ترکیبات با همکاری یکدیگر، اثر ضدعفونی‌کنندگی قوی و گسترده‌ای را فراهم می‌کنند.
ویژگی‌ها و مزایای پروکسان DI – دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز
طیف اثر گسترده: موثر بر انواع باکتری‌ها، قارچ‌ها، اسپورها و ویروس‌ها.
عدم ایجاد خوردگی: برخلاف برخی مواد ضدعفونی‌کننده، پروکسان DI باعث خوردگی تجهیزات نمی‌شود.
فاقد رنگ و بوی نامطبوع: استفاده از این محلول تجربه‌ای راحت‌تر برای کارکنان فراهم می‌کند.
دوستدار محیط زیست: پس از استفاده، به آب و اکسیژن تجزیه می‌شود و هیچ‌گونه باقیمانده سمی بر جای نمی‌گذارد.
افزایش طول عمر دستگاه: با حذف رسوبات و بیوفیلم‌ها، عملکرد دستگاه بهبود یافته و عمر مفید آن افزایش می‌یابد.
نحوه استفاده از پروکسان DI – دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز
برای استفاده مؤثر از پروکسان DI، رعایت دستورالعمل‌های زیر توصیه می‌شود:
1. رقیق‌سازی: محلول آماده مصرف میباشد.
2. زمان مصرف: پس از رقیق‌سازی، محلول را حداکثر تا 48 ساعت مصرف کنید.
3. مدت نگهداری: پس از باز شدن درب ظرف، محلول را در مدت 3 ماه مصرف کنید.
4. شرایط نگهداری: محلول را در دمای 5 تا 35 درجه سانتی‌گراد و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
5. ایمنی: از دستکش و تجهیزات محافظ استفاده کنید و از تماس محلول با پوست و چشم‌ها خودداری کنید.
| رول ویپک بخار – رول استریل اتوکلاو – خرید رول اتیلن اکساید |
دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بخش و دستگاه دیالیز
مقایسه پروکسان DI با سایر مواد ضدعفونی‌کننده
| ویژگی ها | پروکسان DI | هیپوکلریت سدیم | فرمالدئید |
| طیف اثر گسترده | بله | بله | بله |
| عدم ایجاد خوردگی | بله | خیر | بله |
| فاقد بوی نامطبوع | بله | خیر | خیر |
| دوستدار محیط زیست | بله | خیر | خیر |
| نیاز به آبکشی زیاد | خیر | بله | بله |
منبع:
– *دستورالعمل‌های B.Braun
– *راهنمای CDC برای عفونت‌زدایی دستگاه‌های دیالیز
– *استاندارد AAMI RD52
